Centrum Bibliotek i Kultury Gminy Chełm

,,Ocalić od zapomnienia - przekazać potomnym..."

W 2002 roku Biblioteka Publiczna Gminy Chełm w Okszowie przystąpiła do akcji ,,Ocalić od zapomnienia-przekazać potomnym”, której celem było przybliżenie dzieciom i młodzieży codziennego życia naszych dziadków i pradziadków oraz zainteresowanie młodych ludzi historią regionalną. Akcja polegała na zbiórce starego sprzętu gospodarstwa domowego, zabawek, ubrań, narzędzi rolniczych, wyposażenia domów i gospodarstw, itp.

W 2006 roku Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie ogłosiła konkurs o tematyce regionalnej pod hasłem ,,Pamięć przeszłości” promującym ,,Twoją małą ojczyznę". Na etapie powiatowym konkursu wojewódzkiego Biblioteka Publiczna Gminy Chełm w Okszowie zajęła II miejsce. Biblioteka w ramach konkursu wykonała dwa albumy. Pierwszy zawierał prezentację sylwetek znanych mieszkańców, twórców ludowych z terenu gminy wraz z fotografiami, drugi – miejsca pamięci oraz zabytki znajdujące się w gminnych miejscowościach.

Rozstrzygnięciu konkursu ,,Pamięć przeszłości” towarzyszyła wystawa prac i dokumentów zgromadzonych przez biblioteki, którą można było zobaczyć w Chełmskiej Bibliotece Publicznej. Konkurs stał się przyczynkiem jeszcze intensywniejszego poszukiwania zabytkowych przedmiotów sztuki ludowej i użytkowej, a także gromadzenia informacji dotyczących naszego regionu.

Rezultatem całego przedsięwzięcia było utworzenie w budynku biblioteki ,, Regionalnej Izby Pamięci”. Zgromadzone ,,starocie” przybliżają nam minione czasy. Pozwalają przywrócić pamięć o tym co było. Każdy eksponat to świadectwo historii polskiej wsi, odbicie zapomnianej dawnej ludowej prostoty, codziennego życia, które pamiętają starsze pokolenia.

Przejdź do galerii zdjęć

Biblioteka nadal gromadzi ciekawe przedmioty i fotografie z lat minionych. Zapraszamy wszystkich do przynoszenia ,,staroci”, które wzbogacą naszą ekspozycję !!!

W zbiorach biblioteki znajdują się eksponaty z następujących ginących zawodów:

CIESIELSTWO - rzemiosło zajmujące się ręczną obróbką drewna budowlanego, budową drewnianych domów i wykonywaniem z drewna konstrukcji budowlanych. Początki tego rzemiosła sięgają czasów zapoczątkowania osiadłego trybu życia. Najważniejsze narzędzia ciesielskie to: topór ciesielski, siekiera, piła tracka z drewnianą miarą-sążniem, cieślica, świder, dłuto, pion, poziomica, sznur do wykreślania linii prostych, urządzenia podnoszące.

DEKARSTWO – to zajęcie dekarza, rzemieślnika, który zajmował się pokrywaniem lub naprawą dachów. Podstawowym surowcem wykorzystywanym do krycia dachów była trzcina, słoma żytnia i drewno. W warsztacie dekarskim potrzebna była siekiera, ośnik, ława z drewnianym imadłem nazywana kobylicą, ława nazywana konikiem oraz skobliczka o dwustronnym ostrzu w kształcie litery T i haczykowatych ostrzach, deseczka dekarska do wyrównywania trzciny rozłożonej na dachu.

STOLARSTWO – to rzemiosło i technika wyrabiania z drewna elementów budowlanych oraz przedmiotów codziennego użytku. Podstawowe narzędzia pracy stolarza to: piła (gretzega, klopzega, rozpłatnica, runkzega, sztychzega), heble (zdzierak, równiak gładzik), dłuta rzeźbiarskie, cyrkle stolarskie, nóż stolarski zwany sznicerem, zestaw świdrów zwanych świderkorbami, miarka- calówka .

BEDNARSTWO – to rzemiosło obejmujące wyrób naczyń drewnianych klepkowych: beczek, kadzi, balii, fas, maselnic, dzieży i łopat do chleba, konewek, wiader, cebrzyków, wanienek, kufli. . Umiejętność tę posiada bednarz. Bednarze w swojej pracy wykorzystują następujące narzędzia: cęgi-narzędzie do naciągania obręczy, klupki, wątornik, strug, tryble, spinacze.

KOŁODZIEJSTWO – trudni się tym kołodziej, rzemieślnik zajmujący się wyrobem wozów i części do wozów, zwłaszcza kół. Warsztat kołodziejski był bogaty w zestaw narzędzi i urządzeń, m.in.: koziołki lub ławy kołodziejskie, imadło zwane kobylicą, tokarka do wytaczania piast, stół stolarski-strugnica i kozły do ciecia drewna.

PLECIONKARSTWO – to rzemiosło obejmujące produkcję wszelkiego rodzaju plecionek ze słomy, wikliny, rafii, a także wyplatanie sprzętów. Wyroby plecionkarskie wykonywane były z wikliny, korzenia sosny i jałowca, rogożyny, słomy, kory brzozowej, łyka lipowego i wiązowego, młodych pędów leszczyny, dębu, jałowca i świerka. Narzędzia pracy do plecionkarstwa to: łupek ubijacz, obręcz, rama, metalowe klucze, prostowacze, szydła, szczypce do korowania.

SITARSTWO - sitarstwem zajmuje się sitarz, wyrabiający sita używane najczęściej w gospodarstwie domowym. Do wyrobu sit używano włosia końskiego, łyka lub łoziny. . Podstawowe narzędzia pracy sitarza to: falownica, łuba, strugnica.

GARNCARSTWO- to rzemiosło i technika wyrabiania naczyń glinianych przede wszystkim do użytku codziennego. Podstawowym warsztatem pracy każdego garncarza jest koło garncarskie. Do zdobienia wyrobów używano specjalnego grzebyka, którym wycinano w niewyschniętej jeszcze glinie układy linii prostych i falistych. Czasami odciskano wzory stempelkami lub karbowanym wałeczkiem.

KOWALSTWO- to rzemiosło trudniące się ręcznym kuciem przedmiotów metalowych o różnych kształtach. Miejscem pracy kowala była kuźnia. Integralną częścią kuźni było palenisko z kamienia lub z cegły wylepionej gliną oraz połączony z nim miech kowalski. Pośrodku warsztatu stał pień z kowadłem. W wyposażeniu kuźni znajdowały się: młotki, kleszcze, przebijaki, kształtowniki spodnie i górne, podcinki, gwoździownice.

TORFIARSTWO - to eksploatacja i badanie torfu. Zajmowali się tym torfiarze. Torfiarze w swojej pracy wykorzystywali: kierznie- maszyna do formowania torfu w cegiełki, koza- urządzenie do wykopywania torfu, kraczka- przyrząd do odmierzania długości, śwenki, torfiarka.

RYMARSTWO- to technika wyrabiania przedmiotów ze skóry, artykułów myśliwskich, galanteryjnych czy sportowych. Rymarze zajmowali się też wyrobem i naprawą uprzęży: szory, półszory, chomąta, lejce, uzdy i naszelniki, rzemienie do batów, cepów oraz pasy pędne do lokomobili i innych maszyn. Warsztat rymarza składał się z imadła osadzonego w ławie tzw. konika rymarskiego, ławek do szycia pasów, noży do cięcia skóry, igieł rymarskich i szydeł.

TKACTWO – to rzemiosło zajmujące się ręcznym lub mechanicznym wyrobem tkanin z przędzy. Tkactwem trudni się tkacz, najczęściej tkaczka. W warsztacie tkacza znajdowały się: kołowrotki, wrzeciona, koziołek z wijadłem do zwijania przędzy, przepustnice niezbędne do snucia osnowy, grotownica, grępla, szpularz, wilczek.

KRAWIECTWO – to rzemiosło, które wykorzystuje wyprodukowane przez tkaczy materiały do szycia ubrań. Warsztat krawiecki znajdował się najczęściej w kuchni przy oknie, blisko pieca, w którym ,,zapiekano” żelazka. Symbole krawiectwa to igły, nożyce, maszyny do szycia, naparstek, miary krawieckie, wykroje, kreda, żelazka, deski do prasowania.

SZEWSTWO- to rzemiosło zajmujące się wyrobem i naprawą obuwia. Pracownia szewski była wyposażona w wygodny stołek, bambus- kowadełko służące do polerowania spodu podeszwy lub obcasa, kopyta-formy do butów, szydła, kiedra, szpilki, dratwa, obcążki, pilniki.

MŁYNARSTWO- to rzemiosło zajmujące się przeróbką ziarna zbożowego na mąkę, kasze, itp. Do obróbki ziarna służyły drewniane stępy ręczne lub nożne, żarna, paprząca, pytel.

DOMOWY WYPIEK CHLEBA- chleb to najważniejszy produkt zbożowy w gospodarstwie domowym, dlatego umiejętnością jego wypieku zajmowały się kobiety. Zestaw naczyń i narzędzi wykorzystywanych przy pieczeniu chleba składały się z niecki, foremek do ,,garowania ciasta”, ożoga, kosiora, pomiotła, łopaty do chleba, sit do przesiewania mąki oraz dzieży i pieca chlebowego.

BARTNICTWO, PSZCZELARSTWO- pozyskiwaniem miodu i innych produktów pszczelich zajmowali się bartnicy i pszczelarze. W swojej pracy wykorzystują zubel- podkurzacz zrobiony z wysuszonej huby przymocowanej do kija służące do odymiania pszczół, noże pasieczne do odsklepiania plastrów przed wirowaniem miodu, dłuta, prasa do wyciskania wosku, wirówka do miodu.